In de bouw en de industrie zijn in 2016 meer ongevallen gebeurd dan in eerdere jaren. Dit bleek uit het recent verschenen jaarverslag van de Inspectie SZW. Vooral kwetsbare groepen, zoals buitenlandse werknemers, lopen een groter risico op een arbeidsongeval. Daarvoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen, maar één daarvan blijft steeds onderbelicht: de gehoorzaamheid van buitenlandse werknemers. Gehoorzame werknemers zijn misschien wel aantrekkelijk voor werkgevers, maar het funest voor de veiligheid op de werkvloer.

Ik geef al jaren veiligheidstrainingen aan buitenlandse werknemers die in Nederland aan het werk gaan, vooral aan Polen. Ze snappen dat ze de Nederlandse veiligheidsregels moeten kennen, maar met de actieve houding die daarbij hoort, hebben ze soms moeite. Toch benadruk ik altijd dat het belangrijk is dat ze zich zelf verantwoordelijk voelen voor veiligheid. Niet alleen omdat deze houding beter past bij de cultuur in Nederlandse bedrijven, maar ook omdat een veilige werkplek alleen tot stand komt als werknemers dit samen met de werkgever oppakken.

Regels zijn geen veiligheidswaarborg

Een werkelijk veilige werkvloer vergt een gezamenlijke inspanning van werknemers en werkgever. Elke afzonderlijke werkplek is anders en algemene regels kunnen nooit alle situaties ondervangen. Gewoonweg de wettelijke regels volgen is dus geen waarborg voor veiligheid op de werkvloer. Werknemers kennen die afzonderlijke werkplek juist heel goed. Hun terugkoppeling over veiligheid is daarom zo waardevol voor werkgevers. Hiervoor is wel vereist dat werknemers veiligheid als hun verantwoordelijkheid zien. Het is belangrijk dat ze een eigen visie hebben op veilig werken en hun rol en gedrag hierin.

Omschakeling voor werkgevers

Ook van werkgevers vraagt dit nogal eens een omschakeling. Zeker in wat meer hiërarchische bedrijven staan werkgevers lang niet altijd open voor werknemers die onveilige situaties onder de aandacht brengen. Ze zien het als kritiek of als werkweigering. Maar uiteindelijk heeft ook de werkgever niets aan een onveilige werkplek. Het is slecht voor de productie, de werktevredenheid en zijn imago. Daarom is het goed als werkgevers zulke opmerkingen van werknemers serieus nemen. Werknemers die zich gehoord voelen, werken beter. En als ze zich medeverantwoordelijk voelen voor het werk, is dat beter voor de veiligheid.

Partners in veiligheid

Zo’n open cultuur waarin veiligheid de gedeelde verantwoordelijkheid is van werkgever en werknemers komt alleen tot stand als de werkgever dit stimuleert. Als hij werknemers oproept zelf na te denken over veiligheid en onveilige situaties te melden. Werknemers zijn partners in veiligheid, die gelijkwaardig met de werkgever in gesprek gaan over eventuele onveilige situaties op de werkplek. Als een werknemer zijn baas wijst op een gevaar op de werkvloer, is het van belang dat de werkgever hiervoor openstaat. Zo’n melding is een teken van betrokkenheid van een werknemer die zijn werk optimaal wil doen. Hiervoor is waardering op zijn plaats!

Adviseren en ondersteunen

Leg bovendien de nadruk op de oplossing van het probleem en niet op het zoeken naar de schuldige. Anders bedenken werknemers zich in de toekomst wel twee keer voordat ze onveilige situaties melden. In dit proces is open communicatie de sleutel. Werkgevers staan open voor feedback van werknemers. Werknemers denken zelf na over veiligheid en nemen hun verantwoordelijkheid daarin. Álle werknemers, ook als ze uit Polen, Tsjechië of Bulgarije komen. Dat is soms nog best een uitdaging. Als experts in interculturele communicatie kunnen wij hierbij adviseren en ondersteunen.

Door Marzena Domanska